ความคิดทางการเมืองของฌาคส์ ร็องซีแยร์

ทิววาริน |
23/08/2014

ศาสตราจารย์ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬารแห่งคณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์อาจกล่าวได้ว่าเป็นผู้ที่ทำให้แนวความคิดสกุลหลังโครงสร้างนิยม (post-structuralism) บูมมากในแวดวงวิชาการผ่านงานแปลและงานเขียนทางวิชาการเกี่ยวกับนักคิดนักเขียนในสำนักนี้หลายท่านในช่วงหลายทศวรรษที่ผ่านมา ‘ความคิดทางการเมืองของฌาค ร็องซิแยร์’ เล่มนี้ก็เป็นหนึ่งในความพยายามดังกล่าวในการ ‘แนะนำ’ สกุลความคิดหลังโครงสร้างนิยมให้เป็นที่รู้จักมากขึ้นในสังคมไทย โดยเฉพาะแนวคิดการเมืองของสุนทรียศาสตร์ (politics of aesthetics) หรือการแบ่งแยกความรับรู้ของคนในสังคมซึ่งสามารถอธิบายสภาวการณ์ความขัดแย้งทางการเมืองไทยได้ไม่มากก็น้อย โดยเฉพาะประเด็น ‘การนับเข้ามาเพื่อที่จะถูกกีดกันออกไป’ ซึ่งสะท้อนสภาวะความอิหลักอิเหลื่อของประชาธิปไตยไทยได้เป็นอย่างดี กล่าวคือ ลองนึกภาพคนชายขอบหรือคนยากจนที่อยู่ห่างไกลจริงๆ ในประเทศไทยแต่ถูกกระบวนการของรัฐเกณฑ์เข้ามาเป็นพลเมืองไทยเพื่อใช้งาน เช่น ทหารเกณฑ์ เป็นต้น แต่ท้ายที่สุด พวกเขาก็จะถูกรัฐกีดกันออกไปไม่ให้ยุ่งเกี่ยวกับการเมือง ถูกลดเสียงลงไปจนไม่สามารถต่อรองผลประโยชน์ของตนเองได้ตามที่ควรจะเป็นในระบบการเมืองซึ่งนำไปสู่ความผูกใจเจ็บและขยายกลายเป็นความขัดแย้งทางชนชั้นที่มีสาเหตุจากความเหลื่อมล้ำในสังคม งานชิ้นนี้ของอาจารย์ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬารมีลักษณะของการแนะนำแนวความคิดและงานเขียนของร็องซิแยร์มากกว่าการวิเคราะห์หรือนำไปปรับใช้จับเหตุการณ์ใดเหตุการณ์หนึ่ง กล่าวคือผู้อ่านสามารถนั่งอ่านได้สบายๆ โดยไม่ต้องกังวลว่าจะมีแนวคิดที่ส่อนัยยะทางการเมืองฝักใฝ่ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งออกมาให้เห็น กล่าวโดยสรุป หนังสือเล่มนี้เหมือนกับการนั่งฟังอาจารย์เล็คเชอร์ในตึก SC ที่ธรรมศาสตร์ซึ่งไม่ใช่ทุกคนจะได้รับโอกาสอันมีค่านั้น ผู้เขียนรีวิวซึ่งศึกษาในสาขาเดียวกันกับอาจารย์แต่อยู่ต่างมหาวิทยาลัยก็อาศัยการอ่านหนังสือเล่มนี้แทนซึ่งก็ได้รับประโยชน์จากมันมากทีเดียว โดยเฉพาะคนที่ศึกษามาทางสายสังคมศาสตร์ หนังสือเล่มนี้สำคัญมากถึงขั้นห้ามพลาดเลยครับ เพราะสกุลความคิดหลังโครงสร้างนิยมกำลังได้รับความนิยมในแวดวงวิชาการไทย แถม ‘ความคิดทางการเมืองของร็องซิแยร์’ เล่มนี้ก็ไม่หนาและใช้ภาษาที่อ่านยากมากนักเมื่อเทียบกับหนังสือของอาจารย์ไชยรัตน์เล่มอื่นๆ สำหรับท่านใดที่ม่ได้มีพื้นฐานทางปรัชญาหรือรัฐศาสตร์ หากสนใจก็สามารถอ่านได้เข้าใจครับ เพราะว่าความคิดของร็องซิแยร์มิได้เป็นนามธรรมมากนักเมื่อเทียบกับนักคิดคนอื่นๆ ในสายเดียวกัน แต่หากสามารถหาหนังสือเล่มอื่นของอาจารย์ไชยรัตน์อย่าง ‘แนะนำสกุลความคิดหลังโครงสร้างนิยม’ มาอ่านปูพื้นก่อนน่าจะทำให้อ่านหนังสือเล่มนี้ได้อย่างเพลิดเพลินและเข้าใจมากยิ่งขึ้นครับ โดยเฉพาะส่วนที่อาจารย์กล่าวอ้างอิงถึงนักคิดคนอื่นๆ ในสำนักเดียวกันที่ส่งอิทธิพลถึงกันมา หากไม่เคยได้ยินชื่อเสียงเรียงนามหรือรู้จักผลงานของพวกเขามาก่อนก็อาจจะพาลเบื่อหรืองงงวยเป็นธรรมดาครับ